Hoe een koe een haas vangt? Een koe vangt geen hazen. Daar heeft een koe helemaal geen tijd voor. Melk maken is heel hard werken, hoor! Maar stel nou dat een koe het toch in haar hoofd haalt een haas te willen vangen. Hoe zou ze dat dan doen? Waarschijnlijk zal deze koe eerst een flink robbertje moeten worstelen met haar eigen, innerlijke overtuigingen. Of, lastiger nog, zich moeten wapenen tegen de meningen van andere koeien over haar voorgenomen hazenjacht. En dan?
Persoonlijke of professionele groei realiseren?
Hoe doe jij dat eigenlijk als je iets in je hoofd hebt en graag een nieuw doel wilt bereiken? Als je je persoonlijk of professioneel wilt ontwikkelen? Waarschijnlijk betekent het dat je iets in je huidige gedrag moet veranderen. Dat je dingen anders moet doen dan je ze tot nu toe hebt gedaan. Voor sommige mensen geldt dat als ze iets willen veranderen, ze gewoon in het diepe springen. Maar dat werkt niet voor iedereen. Voor de meesten van ons levert verandering stress op. Hoe groter de verandering, hoe groter de weerstand van onze hersenen. Om nieuwe gewoonten aan te leren is het daarom vaak raadzaam het nieuwe gedrag langzaam te laten inslijten.
In de afgelopen periode heb ik mijn roestig geworden kennis op dit vlak opgepoetst en heb ik nieuwe kennis verzameld om te proberen een aantal van mijn eigen veranderdoelen te realiseren. In dit artikel beschrijf ik wat mij daarbij heeft geholpen.
Persoonlijke visie
Voordat je start met veranderen, is het van belang te bedenken wat je werkelijk wilt bereiken; je persoonlijke visie. Welk droombeeld heb je voor ogen? Persoonlijke verandering slaagt alleen als je scherp beschrijft wat je doelstellingen zijn en als je die ook echt zelf wilt bereiken. Pas als je voor jezelf duidelijk hebt ‘waarom’ je wilt veranderen, heeft het ontwikkelen van nieuwe gewoonten kans van slagen (Ludwig, 2018). Als je je persoonlijke visie hebt omschreven, zullen mogelijk een aantal alarmbellen in je hoofd gaan rinkelen. Wees gerust, deze stemmetjes in je hoofd heeft iedereen. Er zijn echter praktische manieren om deze mentale saboteurs effectief het hoofd te bieden.
Kaizen
Kaizen (改善) is een Japanse term die het best kan worden vertaald als ‘continue verbetering’. In 2003 maakte ik voor het eerst kennis met Kaizen als methodiek om bedrijfsprocessen te optimaliseren. Kaizen is een van de sleutels tot ontwikkeling en innovatie in bedrijven als Toyota. Het Kaizen-principe draait om het behalen van doelen door het maken van kleine stapjes. Vaak maken we het onszelf te moeilijk bij het nastreven van verbetering, omdat we te grote stappen willen maken. Onze hersenen zijn echter zodanig opgebouwd dat kleine stappen de beste methode zijn om blijvende verandering te realiseren. Door verbeterstapjes klein te houden, kosten ze nauwelijks moeite, houd je ze makkelijk vol, maar bereik je uiteindelijk wel het gewenste resultaat.
Personal Kaizen
Robert Maurer (2015) beschreef dat de Kaizen-benadering niet alleen bruikbaar is in het bedrijfsleven, maar ook zeer goed is toe te passen in ons persoonlijk leven als we streven naar persoonlijke ontwikkeling. We noemen dit ‘personal Kaizen’ en het ontleent haar kracht aan:
- Vermindering van uitstelgedrag, omdat het zo simpel is om te doen.
- Vermindering van weerstand tegen zaken die we niet kunnen overzien.
- Het elke dag boeken van kleine succesmomenten.
Hoe zou het zijn als je elke dag het gevoel hebt dat je beetje bij beetje groeit als mens? En dat op een simpele manier?
Kijk maar eens naar de volgende voorbeelden:
- Om te stoppen met het drinken van suiker in je thee, haal je 1 korreltje suiker van de lepel af. Bij het volgende kopje haal je er 2 korreltjes suiker vanaf.
- Als je meer wilt bewegen, loop je elke dag 5 minuten om huis. Meer niet. In de week erna breid je het rondje uit met een volgend huis.
Als je nu denkt dat dat lachwekkend is, heb je de kern van personal Kaizen te pakken. Het gaat erom dat je bizar kleine stapjes zet. Stappen die zo simpel zijn dat ze geen moeite kosten. Vervolgens bouw je de stapjes op; heel langzaam. Het gaat er niet om hoe snel je verandert, maar dat je ervoor zorgt dat je het volhoudt. Zo maak je het voor jezelf gemakkelijk, omzeil je de weerstand en ga je met gemak op je doel af. Zet liever kleine stapjes die blijvend zijn dan grote die eindigen.
Gewoonte-dagboek
Een belangrijke stap in (personal) Kaizen is discipline, het dagelijks evalueren van de voortgang van acties en nieuwe gewoonten. Ik heb gemerkt dat het gebruik van een gewoonte-dagboek om de voortgang vast te leggen daarbij zeer stimulerend werkt. Voortbouwend op de methoden van Tony Buzan (2009) en Petr Ludwig (2018) heb ik onderstaande tabel gemaakt met (een deel van) mijn verbeterdoelen:
Handleiding gewoonte-dagboek
Naar bovenstaand voorbeeld kun je jouw eigen gewoonte-dagboek opstellen. Of je kiest voor een bestand op je PC of een papieren exemplaar dat je handmatig invult is een kwestie van persoonlijke voorkeur. Doe wat voor jou werkt. Zorg dat je je dagboek dagelijks eenvoudig kunt inzien en verlaag alle mogelijke drempels om je dagboek bij te werken.
- In de eerste kolom noteer je de specifieke gewoonten waar je mee aan de slag wilt (of waar je vanaf wilt). Deze gewoonten moeten overeenstemmen met je persoonlijke visie.
- Aan iedere gewoonte is een minimale doelstelling gekoppeld, die in de tweede kolom wordt vastgelegd. Het is belangrijk de lat zo laag mogelijk te leggen, zodat je gemotiveerd bent (en blijft!) om deze kleine verandering vast onderdeel van je leven te maken.
- Elke volgende kolom staat voor een dag in de week waaronder je de evaluatie van de gewoonten vastlegt. Voor iedere gewoonte noteer je dagelijks of je je doelstelling hebt gehaald. Zo ja, markeer je een groen veld. Zo niet, dan markeer je een rood veld.
- Als je activiteiten hebt gepland die je niet dagelijks hoeft uit te voeren, plaats je een kruis op de dagen dat je er geen rekening mee hoeft te houden. Een afgekruist vak resulteert dan toch in een groen veld.
- Als je, om redenen die buiten je macht liggen (ziekte, vakantie, etc.), niet in staat bent je gewoonte vol te houden, markeer dit dan met een blauw veld. Blauwe velden tellen niet mee voor de evaluatie van je dagscore. Wees echter spaarzaam met blauwe velden; laat je hersenen geen flauwe excuses verzinnen!
- Als je een paar dagen bent vergeten je gewoonte-dagboek in te vullen, begin dan gewoon opnieuw.
- In de onderste rij wordt weergegeven wat de totale dagscore is. Maak een veld groen als de gehele rij erboven met groene vlakjes is gevuld. Als er een of meer rode velden in de kolom staan, wordt de dagscore rood.
Meestal begint het gewoonte-dagboek al na een paar dagen vruchten af te werpen. Na een paar weken zul je significante veranderingen waarnemen. Naarmate je je gewoonten beter ontwikkelt, zal je dagboek groener en groener worden. Zodra je meer dan 20 groene dagvelden hebt verzameld, kun je overwegen nieuwe doelstellingen toe te voegen of een of meer minimale doelstellingen met een (klein!) stapje te verhogen.
Tot slot
Of je het nu leuk vindt of niet, net als koeien zijn wij gewoontedieren. Dus als wij iets in ons gedrag willen veranderen of ons persoonlijk willen ontwikkelen, mogen we niet verwachten dat we van de ene op de andere dag nieuwe gewoonten kunnen aanleren. Dat is veel te lastig. Beter is het de gewenste verandering via kleine tussenstapjes te realiseren.
Door dagelijks te reflecteren op gedragsveranderingen die passen bij je doel, word je geholpen om stapsgewijs je doel te bereiken. Het gewoonte-dagboek is daarvoor een geweldig hulpmiddel. Probeer het gebruik van een gewoonte-dagboek gewoon eens 30 dagen uit. Dat is een voldoende korte periode om te kunnen overzien en vol te kunnen houden. Maar het is ook lang genoeg om de eerste resultaten ervan te kunnen beoordelen. En bevalt het goed, blijf het dan natuurlijk vooral doen. Wees voortdurend attent op kansen om een nieuw klein stapje te maken. Als je je eerder gedefinieerde persoonlijke doel hebt bereikt, heeft zich vast al weer een nieuw doel afgetekend dat je wilt nastreven.
Nog een paar tips:
- Je kunt in het gewoonte-dagboek zoveel gewoonten bijhouden als je wilt, maar ik raad je aan je te beperken.
- Lees zo af en toe je persoonlijke visie terug om je er aan te herinneren waarom je al deze nieuwe gewoonten aanleert.
- Enne, …, leg jezelf een gezonde discipline op, maar wees lief voor jezelf.
Als je hulp nodig hebt bij het opstellen van je persoonlijke visie, het vaststellen van veranderdoelen of juist begeleid wilt worden bij de realisatie van jouw gewenste ontwikkeling, neem dan graag contact met me op.
Referenties
- Buzan, T. (2009), Veranderen doe je zelf! Uitgeverij Mainpress, Rotterdam.
- Ludwig, P. (2018), Een einde aan uitstelgedrag. Kosmos Uitgevers, Utrecht.
- Maurer, R. (2015), De kunst van Kaizen. Uitgeverij de Fontein, Utrecht.